Tôi tự cho mình là người may mắn khi lớn lên trong thế hệ game đỉnh cao nhất – thế hệ thứ sáu. Khi thế giới chuyển mình từ DOS và NES sang PlayStation và Xbox, tôi chỉ có một chiếc PC làm phương tiện duy nhất để khám phá và chơi game, nhờ vào các tạp chí công nghệ và những đĩa CD demo đi kèm. Điều tôi thực sự nhớ về khoảng thời gian đó – bên cạnh sự vô tư của tuổi trẻ – là việc chơi game ngày xưa đơn giản đến nhường nào. Bạn chỉ cần cắm băng game hoặc đĩa CD vào, và cầu mong bố mẹ không nhớ ra rằng bạn đã quá giờ đi ngủ rồi.
Chắc chắn, ngành game đã phát triển, và các tựa game thế hệ mới đã trở nên đồ sộ và hoành tráng hơn rất nhiều, nhưng trải nghiệm “chơi game” vẫn mang lại cảm giác thú vị hơn nhiều vào thời đó. Thi thoảng, tôi không khỏi ngoái nhìn lại cái thời mà tôi hiểu biết về game và công nghệ ít hơn bây giờ, vậy mà tôi lại hạnh phúc hơn vô vàn.
Tuyển tập các tựa game MS-DOS kinh điển thời kỳ hoàng kim
5. Khi FPS (Frames per second) Lấy Mất Niềm Vui Khởi Động Game
FPS Trước Đây Chỉ Là First-Person Shooter
Một số người vẫn nhớ thời mà FPS chỉ có nghĩa là first-person shooter (game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi thậm chí còn cảm thấy ngầu khi biết rằng nó là thể loại game mà bạn không nhìn thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom, và Wolfenstein 3D là những “FPS” duy nhất tôi biết. Chín chắn hơn một thập kỷ, và giờ đây thứ duy nhất mà mọi người quan tâm lại là frames per second (số khung hình mỗi giây). Đó là lúc tôi nói lời tạm biệt với sự sung sướng khi không phải bận tâm đến “các vấn đề hiệu năng”.
Bây giờ, tôi ngồi với các lớp overlay trên màn hình, tự hỏi liệu 58fps có chấp nhận được không, hay tôi nên chìm vào tuyệt vọng vì chỉ đạt 90fps thay vì con số ba chữ số mà tôi đã chi tiền cho chiếc màn hình của mình. Thứ từng cảm thấy mượt mà giờ đây phải mượt mà. Tôi không thể thưởng thức một vụ nổ ấn tượng hay cảnh chuyển cảnh mà không theo dõi tốc độ khung hình sụt giảm. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và PS4 đời đầu mà không hề biết FPS là gì – và tôi đã có những giờ phút cực kỳ vui vẻ.
Rồi tôi chuyển sang PC, và chỉ thế thôi, tôi không thể thưởng thức bất cứ thứ gì dưới 60. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải là một kỹ thuật viên chỉ để chơi game. Và một khi công tắc đó đã bật lên, không có đường quay lại nữa.
Một cấu hình PC chơi Cyberpunk 2077 với màn hình hiển thị tốc độ khung hình (FPS)
4. Không Ngừng Lo Lắng Về Nhiệt Độ CPU và GPU
Tại Sao Quạt Thổi Khí Nóng Và PC Phát Ra Tiếng Ồn?
Tôi từng nghĩ nhiệt độ chỉ là chuyện thời tiết. Bây giờ, chúng là lý do để hoảng loạn giữa trận chiến boss. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ junction – đột nhiên tôi trở thành một chuyên gia trị liệu phần cứng bán thời gian, thầm thì những lời khẳng định với chiếc máy của mình để nó không bị chảy. Không phải vì tôi keo kiệt khi mua bộ tản nhiệt rẻ tiền, mà bởi vì giờ đây tôi biết có một con số mà nhiệt độ không nên vượt quá, dựa trên số tiền tôi đã bỏ ra. Tôi không thể chỉ đơn giản là không nhìn và tận hưởng game được sao?
HWiNFO luôn nằm trên thanh taskbar của tôi, ngay cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu PC của mình có đang “chạy nóng” không. Và vì một lý do nào đó, nhiệt độ lại kỳ diệu giảm xuống chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – như thể nó biết mình đang bị quan sát.
Hồi đó, console hoặc chạy được game, hoặc không. Nó có tiếng ồn? Thì sao chứ? Chiếc PS4 có thể hoạt động như một động cơ phản lực, nhưng nó vẫn chạy God of War mượt mà. Không ai nói với tôi về keo tản nhiệt hay cách sắp xếp ống dẫn như thể tôi đang lắp ráp một lò phản ứng hạt nhân. Tôi không nên biết mấy thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Bây giờ, nếu CPU của tôi chạm mốc 85°C, tôi lại ôm ngực lo lắng. Tôi nhớ sự thiếu hiểu biết ngày xưa. Nó đơn giản hơn – và mát mẻ hơn.
Quạt tản nhiệt AiO trong một bộ PC chơi game Maingear MG-1
3. Tinh Chỉnh Cài Đặt Đồ Họa “Giết Chết” Sự Đơn Giản Cắm-Là-Chạy
Cài Đặt Đồ Họa Không Nên Gây Áp Lực
Trong một thời gian dài, cài đặt đồ họa thậm chí không phải là một khái niệm đối với tôi. Tôi chỉ biết ơn khi một game chạy được. Đó mới là chuẩn mực thực sự – không phải Ultra vs. Low, mà là “Liệu cái này có chạy được hay crash ngay khi tôi nhấn Play?” Hầu hết các game tôi lớn lên cùng là hàng “chợ”, port lậu, hoặc đơn giản là tối ưu hóa kém. Nếu chúng khởi động được, và tôi có thể di chuyển nhân vật, thế là quá đủ. Tốc độ khung hình? Ai quan tâm? Bóng đổ? Thậm chí không biết có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay thì sao? Ôi trời. Tôi ngập sâu trong các “hang thỏ” tối ưu hóa trước khi kịp nhấn Bắt Đầu Game Mới. Mỗi bản phát hành game mới là một sự kiện – đầu tiên là Digital Foundry đưa ra hướng dẫn cài đặt của họ, sau đó là hàng giờ tôi thử nghiệm tổ hợp nào mang lại sự kết hợp tốt nhất giữa độ sắc nét, sự ổn định và nhiệt độ “bình an”. Giống như lắp ráp đồ nội thất IKEA mà không có hướng dẫn và luôn nơm nớp lo sợ tình trạng giật lag. Thành thật mà nói, điều duy nhất tôi thực sự nhớ khi chỉ có một chiếc PS4 là sự đơn giản – tôi bỏ đĩa game vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh là bật phụ đề, vậy thôi. Không DLSS, không FSR, không bận tâm về dung lượng texture streaming. Chỉ có tôi, tay cầm của tôi, và một tựa game chạy đúng như nó được thiết kế để chạy. Tôi không biết mình đã có cuộc sống dễ dàng đến nhường nào.
Card đồ họa Nvidia GeForce RTX 4070 Super Founders Edition nhìn từ góc cạnh
2. Microtransactions Biến Game Thành Trung Tâm Mua Sắm
Nhớ Thời Game Tặng Thưởng, Không Phải Microtransactions
Tôi nhớ cái thời mà ý tưởng mở khóa một thứ gì đó trong game thật là hồi hộp. Bạn làm được điều gì đó tuyệt vời, đạt một cột mốc, hoặc chỉ đơn giản là cày cuốc, và bùm – một bộ trang phục mới, vũ khí mới, hoặc một màn chơi mới xuất hiện như một món quà bất ngờ. Nhưng bây giờ? Thứ duy nhất xuất hiện là một tab cửa hàng. Skins không phải để kiếm được, chúng là để mua. Tiến trình không phải là cá nhân, nó được định giá. Và điều tồi tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã chi tiền thật cho những thứ ảo nhiều lần hơn tôi muốn thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra microtransactions đã siết chặt lấy mình là khi tôi dành cả tiếng đồng hồ tranh luận xem liệu một skin battle pass chỉ để làm đẹp có “đáng giá” hay không. Không tốt chút nào. Đó không phải là cuộc trò chuyện mà tôi nên có với bản thân lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ cái thời tiền tệ duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải tiền tệ cao cấp. Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng quả thật tôi sẽ nói dối nếu bảo mình không nhớ những ngày hoàn thành màn chơi khó nhất của một game mang lại phần thưởng, chứ không phải lời nhắc ghé thăm cửa hàng.
Theo ý kiến của tôi, giao dịch microtransaction duy nhất mà tôi thấy đáng giá từng xu là mua battle pass Fortnite vào năm 2017 cho Mùa 3. Nó đã tự trả tiền cho chính nó kể từ đó.
Góc làm việc và chơi game PC với các vật trang trí cây xanh giả và tranh treo tường
1. Nhớ Thời Chơi Game, Không Phải Nghiên Cứu Meta
Từng Cố Gắng Hết Sức, Giờ Google Chiến Thuật Người Khác
Đã có lúc tôi chỉ đơn giản là chơi game. Thua một ván? Tôi sẽ thử lại, cố gắng hơn, thông minh hơn. Tôi không cần tìm hiểu về tier list hay cách build vũ khí tối ưu. Tôi chỉ chơi thôi. Nó thật thô sơ, lộn xộn, và cực kỳ đáng giá. Nhưng bây giờ, nếu tôi muốn cạnh tranh dù chỉ một chút thôi, tôi phải nghiên cứu các bảng tính, ghi chú vá lỗi (patch notes), và các thread trên Reddit. Điều gì đã xảy ra với niềm vui tự mình tìm hiểu mọi thứ?
Cái gọi là “meta” (chiến thuật tối ưu nhất hiện tại) khiến tôi cảm thấy như chỉ có một cách “đúng” để chiến thắng – và tệ hơn nữa, rằng nếu tôi không làm theo cách đó, tôi đang lãng phí thời gian. Mọi game giờ đây đều là một “phòng lab”. Tôi kiểm tra xem cách build của mình có “synergy” không. Tôi tự hỏi liệu khẩu súng mình thích còn “viable” (có thể dùng hiệu quả) sau bản nerf mới nhất không. Thật mệt mỏi. Và nghịch lý là, tôi từng yêu thích thử thách tự cải thiện bản thân. Bây giờ, tôi chỉ đang học cách sao chép những gì người khác làm tốt hơn.
Tái hiện ngôi trường trung học trong game Fortnite sử dụng Unreal Editor
Nhớ Khi Chơi Game Chỉ Mang Lại Cảm Giác Chơi Game
Tôi không khỏi cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít được “chơi”.
Hãy nhìn xem, tôi nhận ra rằng mình đang tiếc nuối tuổi thơ nhiều như việc nhớ những tháng ngày “đơn giản” hơn – cái thời mà mọi thứ xoay quanh những thế giới chúng ta lạc bước vào, chứ không phải những bảng tính chúng ta xây dựng xung quanh chúng. Trên đường đi, nó đã ngừng là “cắm và chạy”, và bắt đầu mang cảm giác “chuẩn bị và cầu nguyện”.
Tôi hiểu – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn có phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ băn khoăn về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít được chơi. Và có lẽ, chỉ có lẽ thôi, tôi đã tốt hơn khi không biết tất cả những điều này ngay từ đầu.
