Bạn đang cảm thấy chiếc máy tính cá nhân của mình ngày càng trở nên ì ạch, chậm chạp trong các tác vụ hàng ngày? Đừng vội nghĩ đến việc mua một bộ PC hoàn toàn mới! Trên thực tế, nhiều hệ thống máy tính được sản xuất từ năm 2015 trở về sau vẫn sở hữu đủ sức mạnh xử lý cho các nhu cầu cơ bản như lướt web, xem phim, làm việc văn phòng, thậm chí là chơi game. Vấn đề cốt lõi thường không nằm ở CPU hay RAM lỗi thời, mà lại chính là “nút cổ chai” của hệ thống: ổ cứng lưu trữ. Việc nâng cấp lên một ổ cứng NVMe SSD tốc độ cao có thể mang lại sự thay đổi ngoạn mục, biến chiếc PC cũ của bạn thành một cỗ máy nhanh nhẹn, hoạt động mượt mà trở lại chỉ trong tích tắc.
Tại sao máy tính của bạn “già” nhưng vẫn “chạy” tốt?
Nhiều người dùng thường có suy nghĩ rằng máy tính cũ sẽ tự động trở nên chậm chạp theo thời gian. Tuy nhiên, nếu chiếc PC của bạn được sản xuất từ khoảng năm 2015-2019, thì khả năng cao vấn đề không phải do “tuổi tác” của bộ vi xử lý (CPU) hay dung lượng bộ nhớ RAM. Hầu hết các CPU từ giai đoạn này đều có đủ hiệu năng cho các tác vụ sử dụng hàng ngày, từ duyệt web, xem video chất lượng cao, thực hiện công việc văn phòng cho đến chơi game giải trí.
Thủ phạm chính khiến toàn bộ hệ thống trở nên ì ạch, dù các linh kiện khác vẫn còn rất mạnh, chính là ổ đĩa lưu trữ của bạn. Trong khi CPU và RAM sẵn sàng hoạt động với tốc độ cao, ổ cứng cơ học truyền thống (HDD) hoặc thậm chí là một số ổ SSD chuẩn SATA đời cũ lại không thể cung cấp dữ liệu đủ nhanh. Điều này tạo ra một “điểm nghẽn” đáng kể, làm chậm mọi thao tác bạn thực hiện trên máy tính.
Khi tốc độ lưu trữ bị hạn chế, mọi thứ bạn làm trên máy tính đều sẽ chậm theo. Thời gian khởi động máy có thể kéo dài hàng phút thay vì vài giây. Việc mở các ứng dụng, chuyển đổi giữa các chương trình hay tải dữ liệu đều đòi hỏi sự kiên nhẫn. Người dùng thường lầm tưởng rằng CPU đã lỗi thời hoặc cần thêm RAM, mà bỏ qua khả năng ổ cứng không thể truyền tải dữ liệu đủ nhanh. Các ổ cứng HDD là nguyên nhân tồi tệ nhất, nhưng ngay cả ổ SSD chuẩn SATA cũ, so với ổ NVMe hiện đại, cũng có thể tạo ra độ trễ đáng kể. Đây là lý do tại sao việc nâng cấp ổ cứng lưu trữ có thể mang lại tác động lớn, thậm chí còn hiệu quả hơn cả việc nâng cấp RAM, đối với hiệu suất tổng thể của máy tính. Trong khi CPU mới chỉ tăng tốc các tác vụ cụ thể, ổ cứng nhanh hơn sẽ cải thiện mọi trải nghiệm bạn có trên máy tính.
NVMe “đánh bại” SATA SSD hiện tại của bạn như thế nào?
Nếu bạn đang sử dụng một ổ SSD chuẩn SATA, bạn có thể nghĩ rằng mình đã đạt được hiệu suất tốt nhất, nhưng thực tế không phải vậy. Công nghệ NVMe mang đến một bước tiến vượt bậc.
Ổ cứng NVMe (Non-Volatile Memory Express) kết nối trực tiếp với CPU thông qua các làn PCIe (Peripheral Component Interconnect Express), bỏ qua hoàn toàn giao diện SATA cũ. Điều này loại bỏ các lớp trung gian, tạo ra một đường truyền dữ liệu nhanh hơn đáng kể. Trong khi SATA có tốc độ tối đa khoảng 600 MB/s, ngay cả các ổ NVMe cơ bản cũng có thể dễ dàng đạt 3.500 MB/s. Đặc biệt, ổ NVMe sử dụng PCIe 4.0 có thể đạt tốc độ đọc dữ liệu lên tới 7.000 MB/s.
Kết quả kiểm tra tốc độ đọc ghi của ổ cứng NVMe bằng CrystalDiskMark
Tuy nhiên, các con số tốc độ thô không nói lên toàn bộ câu chuyện. Sự khác biệt thực sự nằm ở độ trễ (latency) – tức là tốc độ phản hồi của ổ đĩa đối với các yêu cầu truy xuất tệp nhỏ. Đây mới là yếu tố mà bạn thực sự cảm nhận được trong quá trình sử dụng hàng ngày. Khi bạn nhấp vào một ứng dụng, máy tính sẽ thực hiện hàng trăm yêu cầu tệp nhỏ. NVMe xử lý các tác vụ này gần như ngay lập tức, trong khi ổ SATA tạo ra những độ trễ nhỏ tích lũy theo thời gian. Kết quả là hiệu suất tổng thể của NVMe sẽ mượt mà và phản hồi nhanh hơn trên mọi tác vụ liên quan đến ổ cứng.
Thêm vào đó, ổ NVMe cũng sử dụng ít tài nguyên hệ thống hơn vì chúng không phụ thuộc vào bộ điều khiển SATA truyền thống. Khi phần mềm ngày càng trở nên phức tạp và đòi hỏi nhiều tài nguyên hơn, NVMe cung cấp cho bạn không gian để phát triển và nâng cấp trong tương lai. Để biết liệu máy tính của bạn có hỗ trợ NVMe hay không, hãy kiểm tra xem bo mạch chủ có khe cắm NVMe phù hợp không.
Bạn không cần mua ổ NVMe đắt nhất để “lột xác” hiệu năng PC
Hãy tin chúng tôi, đừng để bị cuốn vào những lời quảng cáo hào nhoáng. Bạn không cần phải mua ổ NVMe nhanh nhất hoặc đắt nhất để thấy được những cải thiện đáng kể về hiệu suất. Thay vào đó, “điểm vàng” bạn nên nhắm đến là một ổ NVMe 1TB chuẩn M.2 PCIe 4.0 X4, vì dung lượng 1TB thường có mức giá trên mỗi gigabyte tối ưu nhất.
Người đàn ông cầm ổ cứng SSD Samsung 990 Pro NVMe
Bạn hoàn toàn có thể tìm thấy một ổ đĩa như vậy từ các thương hiệu uy tín với mức giá phải chăng, thường trong khoảng 1.500.000 – 2.500.000 VNĐ. Những ổ đĩa này mang lại hiệu suất tuyệt vời mà không đi kèm với các tính năng cao cấp không cần thiết mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng trong các tác vụ hàng ngày. Dưới đây là giải thích chi tiết các thông số kỹ thuật của ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB:
- M.2: Loại đầu nối vật lý và yếu tố hình thức (thiết kế nhỏ gọn, giống thanh que).
- PCIe: Giao thức giao tiếp kết nối với bo mạch chủ của bạn.
- 4.0: Thế hệ PCIe (phiên bản mới hơn có băng thông cao hơn).
- X4: Sử dụng bốn làn PCIe để truyền dữ liệu (tối đa cho ổ đĩa tiêu dùng).
- 1TB: Dung lượng lưu trữ (1.000 GB).
Phiên bản PCIe quyết định tốc độ dữ liệu có thể truyền giữa ổ đĩa và bo mạch chủ của bạn. Một ổ PCIe 4.0 sẽ nhanh hơn PCIe 3.0 nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ. Dưới đây là bảng phân tích tốc độ của các phiên bản PCIe khác nhau:
- PCIe 3.0 X4: Chuẩn cũ hơn, tốc độ tối đa khoảng 3.500 MB/s.
- PCIe 4.0 X4: Chuẩn phổ biến nhất hiện nay, tốc độ tối đa khoảng 7.000 MB/s.
- PCIe 5.0 X4: Chuẩn mới nhất, tốc độ tối đa khoảng 14.000 MB/s (rất đắt, lợi ích thực tế tối thiểu cho người dùng phổ thông).
Ổ cứng M.2 có nhiều kích thước khác nhau, với các con số biểu thị chiều rộng và chiều dài tính bằng milimét. Có bốn yếu tố hình thức M.2 phổ biến:
- 2242: Kích thước nhỏ gọn (rộng 22mm, dài 42mm).
- 2260: Phiên bản ngắn hơn (rộng 22mm, dài 60mm).
- 2280: Phổ biến nhất (rộng 22mm, dài 80mm).
- 22110: Phiên bản dài hơn (rộng 22mm, dài 110mm, hiếm thấy trong PC tiêu dùng).
Hầu hết các bo mạch chủ máy tính để bàn và laptop đều sử dụng yếu tố hình thức 2280, vì vậy đây là lựa chọn an toàn nhất của bạn trừ khi bạn cần một ổ đĩa ngắn hơn cụ thể.
Mặc dù vậy, nếu bạn mua ổ NVMe dung lượng lớn hơn 1TB, hãy xem xét trang bị thêm bộ tản nhiệt, vì các ổ đĩa lớn hơn có xu hướng tạo ra nhiều nhiệt hơn trong các tác vụ cường độ cao. Một bộ tản nhiệt M.2 NVMe sẽ giúp duy trì nhiệt độ ổn định, cho phép bạn khai thác tối đa hiệu suất từ ổ NVMe của mình.
Ngoài dung lượng, hãy bỏ qua các mẫu “gaming” hoặc “pro” trừ khi bạn có một nhu cầu cụ thể thực sự cần đến chúng. Những ổ đĩa này thường đắt hơn 50% nhưng chỉ mang lại những cải thiện rất nhỏ mà bạn sẽ không nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày. Sự khác biệt giữa một ổ đĩa tầm trung tốt và một ổ cao cấp là không đáng kể đối với các tác vụ thông thường. Quan trọng hơn, điều thực sự có ý nghĩa là hiệu suất ổn định trên các kích thước tệp khác nhau và hoạt động đáng tin cậy theo thời gian. Một ổ đĩa tầm trung chất lượng tốt từ Samsung, Western Digital, hoặc Crucial sẽ phục vụ bạn tốt hơn nhiều so với một mẫu quá đắt đỏ.
Thời điểm “vàng” để nâng cấp NVMe SSD cho PC của bạn
Việc nâng cấp NVMe SSD mang lại hiệu quả tốt nhất trong các tình huống cụ thể. Nếu PC của bạn từ năm 2016 trở lên và cảm thấy chậm chạp mặc dù có cấu hình khá, ổ NVMe chắc chắn sẽ giải quyết được vấn đề của bạn.
Các máy tính vẫn đang chạy ổ cứng cơ học truyền thống (HDD) sẽ thấy sự cải thiện ấn tượng nhất. Nếu bạn chuyển từ HDD sang NVMe, sự khác biệt có thể là “một trời một vực” khi thời gian khởi động giảm từ vài phút xuống còn vài giây, và các ứng dụng khởi chạy gần như tức thì.
Điều tuyệt vời nhất là bạn không cần phải cài đặt lại mọi thứ từ đầu. Bạn có thể sao chép (clone) toàn bộ ổ cứng hiện có sang ổ SSD mới, giữ nguyên tất cả các chương trình và tệp của mình.
Laptop là thiết bị đặc biệt lý tưởng cho việc nâng cấp này vì bạn thường không thể dễ dàng nâng cấp CPU hoặc thêm RAM. Việc thay thế ổ cứng sang NVMe mang lại một sự tăng cường hiệu suất đáng kể mà không cần đến những thay đổi phần cứng phức tạp.
Khe cắm SSD của laptop Tecno Megabook T1 với ốc Torx
Khi nào bạn nên xem xét nâng cấp khác trước?
Tuy nhiên, có một số trường hợp bạn nên ưu tiên các nâng cấp khác trước. Các hệ thống máy tính quá cũ, sản xuất trước năm 2016, thường không có khe cắm M.2, khiến việc nâng cấp NVMe là bất khả thi. Trong khi đó, các PC có dưới 8GB RAM có lẽ nên ưu tiên nâng cấp bộ nhớ trước khi nâng cấp ổ cứng, vì bạn sẽ gặp phải điểm nghẽn ở đó.
Và nếu máy tính của bạn đã chạy một ổ NVMe rồi, bạn sẽ không thấy nhiều cải thiện đáng kể. Điều tương tự cũng đúng với các CPU quá lỗi thời, chúng có thể vẫn hoạt động chậm chạp ngay cả với ổ cứng nhanh hơn, vì bộ vi xử lý trở thành yếu tố giới hạn.
Mặc dù vậy, nếu bạn đang có ngân sách eo hẹp, đừng bỏ qua việc nâng cấp lên một ổ SSD SATA – nó vẫn mang lại lợi ích lớn so với ổ cứng truyền thống. Với chi phí phải chăng, bạn có thể biến một chiếc máy tính ì ạch thành một thiết bị phản hồi nhanh và hiện đại trở lại. Đôi khi, những nâng cấp đơn giản nhất lại tạo ra sự khác biệt lớn nhất.
Bạn đã từng nâng cấp ổ cứng cho PC của mình chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và kết quả bạn nhận được trong phần bình luận bên dưới nhé!
