Trong nhiều năm, tôi đã đa nhiệm như một người tung hứng trong rạp xiếc, với niềm tin rằng mình đang hoàn thành rất nhiều việc. Mãi cho đến khi một cảm giác “sương mù” tinh thần kỳ lạ xuất hiện, buộc tôi phải suy nghĩ lại về các phương pháp làm việc của mình. Tôi bắt đầu thử nghiệm “đơn nhiệm” – tập trung hoàn toàn vào một việc tại một thời điểm – và mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn. Bài viết này sẽ chia sẻ hành trình từ một người mê đa nhiệm đến khi tìm thấy sự bình yên và năng suất vượt trội nhờ áp dụng triệt để nguyên tắc đơn nhiệm, một chiến lược cực kỳ quan trọng đối với bất kỳ ai làm việc trong lĩnh vực công nghệ.
Đa Nhiệm: Huyền Thoại Lầm Lỡ và Nhu Cầu Thay Đổi
Trong nhiều năm, tôi từng nghĩ đa nhiệm là liều thuốc chữa trị cho cảm giác tội lỗi về năng suất. Với vai trò là một biên tập viên công nghệ, tôi luôn mở hàng loạt tab trình duyệt: email, bài viết đang làm dở, công cụ tìm kiếm. Tôi viết bài trong khi xem YouTube. Tôi trả lời tin nhắn Slack ngay giữa cuộc gọi WhatsApp. Cảm giác như tôi đang tận dụng tối đa từng phút một, nhưng thực chất tôi chỉ đang quay cuồng vô ích.
Điều cuối cùng đã thôi thúc tôi thay đổi chính là sự kiệt sức. Tôi làm việc nhiều giờ liền, nhưng hiệu quả công việc không hề được cải thiện, thậm chí còn rời rạc hơn. Tôi không thể nhớ những gì mình vừa đọc vài phút trước và rất khó để hoàn thành một nhiệm vụ mà không bị xao nhãng. Tệ nhất là tôi luôn trong trạng thái “trực tuyến” nhưng hiếm khi thực sự tập trung. Nỗi sợ thứ hai của tôi là suy giảm nhận thức.
Tôi bắt đầu tìm hiểu các nghiên cứu và phát hiện ra một điều đáng kinh ngạc: chúng ta không thực sự đa nhiệm. Não bộ của chúng ta chỉ chuyển đổi cực nhanh giữa các tác vụ, và theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), mỗi lần chuyển đổi đều phải trả giá bằng sự giảm chú ý, hiệu suất chậm hơn và tăng mệt mỏi tinh thần. Đó là lúc tôi quyết định thử điều ngược lại: đơn nhiệm.
Đơn Nhiệm: Chìa Khóa Nâng Tầm Năng Suất của Tôi
Tôi không thực hiện một sự thay đổi đột ngột nào ngay lập tức. Thay vào đó, tôi chọn một thói quen để cải thiện: nghe các video hướng dẫn trên YouTube trong khi viết bài cho công việc. Điều này tưởng chừng vô hại – chỉ là tiếng ồn nền khi tôi gõ phím. Nhưng thực tế, tôi không tiếp thu được nội dung video mà cũng không viết tốt. Các câu văn của tôi lủng củng, và tôi thường phải xem lại cùng một video sau đó vì không nhớ được gì.
Giờ đây, tôi phân bổ thời gian rõ ràng cho cả hai việc. Khi viết, chỉ có tôi và tài liệu. Khi muốn học từ một video, tôi dành toàn bộ sự chú ý cho nó – đeo tai nghe, mở sổ ghi chú. Kết quả là tôi đã giảm thời gian viết bài xuống gần 30% và cũng ghi nhớ được nhiều hơn từ các video.
Tôi thường viết trên Microsoft Word ở chế độ Focus Mode hoặc Typora để tăng cường sự tập trung.
Chế độ tập trung (Focus Mode) trong Microsoft Word hỗ trợ đơn nhiệm
Dưới đây là hai ví dụ khác minh họa cách công nghệ từng là một phần của vấn đề đa nhiệm của tôi – và cách tôi sử dụng nó tốt hơn nhờ đơn nhiệm.
Thực Nghiệm 1: Lập Kế Hoạch Tuần Hiệu Quả Hơn Với Đơn Nhiệm
Trước đây: Lịch, danh sách việc cần làm và ghi chú dự án của tôi nằm rải rác trên ba ứng dụng: Google Calendar, Notion và Reminders. Tôi liên tục chuyển đổi giữa chúng, cố gắng “tối ưu hóa” tuần của mình. Nhưng cuối cùng, tôi lại bị phân tâm bởi các ghi chú phụ hoặc email.
Bây giờ: Tôi dành 30 phút mỗi Chủ Nhật để lên kế hoạch cho tuần bằng cách chỉ sử dụng một màn hình. Tôi vẫn sử dụng nhiều công cụ, nhưng tôi mở chúng từng cái một. Đầu tiên, tôi xem lịch của mình. Sau đó, tôi kiểm tra Notion để xem mục tiêu dự án. Cuối cùng, tôi thêm các nhiệm vụ vào Reminders. Không Alt-tab. Không sao nhãng. Thói quen này đã giúp tôi lập kế hoạch bình tĩnh hơn, rõ ràng hơn mà không bỏ sót bất kỳ điều gì.
Thiết lập đơn nhiệm với Google Calendar, Notion và Apple Reminders
Bạn có thể thử sử dụng Focus Assist trên Windows hoặc Focus Mode trên macOS và đồng bộ chúng với các thiết bị Apple khác để tắt thông báo trong khi bạn lập kế hoạch hoặc làm việc.
Thực Nghiệm 2: Tối Ưu Hóa Cuộc Họp Trực Tuyến Bằng Đơn Nhiệm
Trước đây: Trong các cuộc họp, tôi thường mở hộp thư đến của mình. Tôi tự nhủ rằng mình đang duy trì năng suất bằng cách dọn dẹp email. Nhưng tôi đã bỏ lỡ một nửa cuộc trò chuyện và phải yêu cầu mọi người nhắc lại.
Bây giờ: Tôi chuyển sang chế độ toàn màn hình cho cuộc họp và ghi chú bằng bút và giấy hoặc một thiết bị riêng đã tắt thông báo. Tôi chỉ kiểm tra email trước hoặc sau cuộc gọi. Sự thay đổi này đã giúp tôi trở thành một người lắng nghe tốt hơn – và một người phản hồi chu đáo hơn.
Vô hiệu hóa thông báo trong Chrome để tập trung đơn nhiệm
Nếu bạn sử dụng Zoom hoặc Google Meet, hãy tắt tùy chọn “Hiển thị thông báo email” trong các cuộc gọi. Đừng sử dụng chế độ “Picture-in-Picture” để giữ tab cuộc họp nằm trên các tab khác. Việc cắt bỏ dù chỉ một phần nghìn giây của sự phân tâm cũng giúp ích nhiều hơn bạn mong đợi.
Đơn Nhiệm Thay Đổi Cuộc Sống và Tư Duy Của Tôi Thế Nào?
Sau vài tuần, tôi nhận thấy những thay đổi đáng ngạc nhiên. Tôi cảm thấy ít mệt mỏi hơn vào cuối ngày. Trí nhớ của tôi được cải thiện vì tôi không còn phải đọc lại những gì mình vừa đọc. Tôi làm ít việc hơn cùng lúc nhưng lại hoàn thành được nhiều việc hơn.
Tôi cũng bắt đầu yêu thích công việc của mình hơn. Sự tập trung sâu là điều cần thiết để thực hiện “deep work” (làm việc chuyên sâu). Dù là viết một bài báo phức tạp hay đọc nghiên cứu, sự hài lòng khi “nhập tâm” hoàn toàn vào công việc đã trở nên gây nghiện đối với tôi. Nhưng giống như mọi thói quen, cần thời gian để nó hình thành.
Cũng có những hạn chế. Đơn nhiệm không phải lúc nào cũng thực tế. Một số công việc yêu cầu chuyển đổi ngữ cảnh nhanh chóng. Và một số tác vụ, như gấp quần áo, có thể kết hợp tốt với các tác vụ khác (nghe nhạc) không đòi hỏi khả năng nhận thức cao. Nhưng thử thách lớn nhất là thay đổi thói quen của tôi. Đa nhiệm đã “tái lập” não bộ của tôi để khao khát ảo tưởng về năng suất đó. Đơn nhiệm ban đầu mang lại một cảm giác buồn chán kỳ lạ. Nhưng tôi kiên trì, và sự buồn chán đó cuối cùng đã biến thành sự bình yên.
Cuộc tranh luận giữa “đơn nhiệm” và “đa nhiệm” không phải là mới. Nhưng bạn phải có chủ đích hơn nếu bạn cảm thấy chán nản với cách làm việc đa nhiệm. Nếu bạn luôn bận rộn nhưng cảm thấy mình không bao giờ hoàn thành được việc gì, hãy thử điều này: chọn chỉ một nhiệm vụ, đặt hẹn giờ 25 phút và không làm gì khác. Cố gắng chống lại sự thôi thúc chuyển đổi. Chỉ vậy thôi. Thử nghiệm nhỏ bé này có thể mang lại kết quả bất ngờ.
Hãy sử dụng công nghệ để hỗ trợ, không phải để làm hại. Các ứng dụng như Forest, Cold Turkey hoặc thậm chí Screen Time trên iOS có thể chặn các yếu tố gây xao nhãng. Tuy nhiên, nếu bạn muốn đa nhiệm một chút, hãy nhóm các tác vụ tương tự lại với nhau. Ví dụ, nhóm các email, việc vặt hoặc cuộc họp lại để não bộ của bạn không phải liên tục chuyển đổi “bánh răng”.
