Trong số những vật dụng cá nhân mà chúng ta mang theo hàng ngày, điện thoại thông minh là một trong những món đồ dễ bị đánh cắp nhất. Dù cả Android và iOS đều đã tích hợp các tính năng định vị và theo dõi thiết bị vô cùng hiệu quả, nhưng thực tế phũ phàng là kẻ trộm vẫn có rất nhiều thủ đoạn tinh vi để vô hiệu hóa khả năng theo dõi chiếc điện thoại bị đánh cắp của bạn ngay sau khi chúng chiếm đoạt được. Điều này đặt ra một thách thức lớn về bảo mật và khiến việc tìm lại thiết bị trở nên vô cùng khó khăn. Để giúp độc giả của diemhencongnghe.com hiểu rõ hơn về các rủi ro này và nâng cao cảnh giác, chúng ta sẽ cùng khám phá 5 phương pháp phổ biến mà kẻ trộm sử dụng để cắt đứt mọi dấu vết của chiếc smartphone đã mất.
1. Chế độ máy bay (Airplane Mode): Nhanh chóng “biến mất” khỏi bản đồ
Một trong những hành động đầu tiên mà kẻ trộm sẽ thực hiện sau khi có được chiếc điện thoại của bạn là bật chế độ máy bay. Đây là cách nhanh nhất và dễ dàng nhất để vô hiệu hóa tất cả các kết nối di động, Bluetooth và Wi-Fi mà điện thoại có thể có. Điều đáng lo ngại là cả iOS và Android đều cho phép truy cập nhanh vào công tắc chế độ máy bay từ Trung tâm điều khiển (Control Center) trên iPhone hoặc thanh thông báo (notification shade) trên Android, mà không cần mở khóa thiết bị.
Ảnh chụp màn hình Pixel 9a hiển thị chế độ máy bay trong trung tâm thông báo, minh họa cách bật chế độ máy bay để vô hiệu hóa theo dõi điện thoại bị mất.
Điện thoại của bạn cần kết nối internet để cập nhật vị trí trên mạng Find My của Apple hoặc Find My Device của Google. Một số thiết bị mới hơn có thể cập nhật vị trí ngay cả khi đã tắt nguồn, nhưng trừ khi bạn sở hữu một chiếc điện thoại tương đối hiện đại, khả năng cao thiết bị của bạn sẽ “biến mất” khỏi bản đồ ngay khi chế độ máy bay được kích hoạt. Để chống lại điều này, hãy cân nhắc vô hiệu hóa quyền truy cập vào các điều khiển thiết bị khi điện thoại của bạn bị khóa. Trên iPhone, bạn có thể thay đổi cài đặt này tại Cài đặt > Face ID & Mật mã > Cho phép truy cập khi bị khóa và tắt Trung tâm điều khiển. Tương tự trên Android, cài đặt này có thể khác nhau tùy thiết bị; hãy tìm trong phần Màn hình khóa hoặc mục tương tự trong Cài đặt.
2. Vứt bỏ SIM vật lý: Cắt đứt liên lạc mạng di động
Thẻ SIM là cách duy nhất để điện thoại của bạn có thể kết nối internet khi bạn ở ngoài và không có Wi-Fi. Nếu mất kết nối di động, việc theo dõi thiết bị qua internet hoặc định vị tam giác cột sóng (phương pháp thường được cơ quan thực thi pháp luật sử dụng để theo dõi số điện thoại hoặc thiết bị qua số IMEI) sẽ trở nên vô cùng khó khăn. Đây là một trong những lý do lớn nhất tại sao việc sử dụng eSIM được khuyến nghị để tăng cường bảo mật cho smartphone chống trộm cắp.
eSIM sẽ không bảo vệ dữ liệu của bạn khỏi bị truy cập hay ngăn chặn việc điện thoại bị đánh cắp, nhưng chúng không dễ dàng thay thế như SIM vật lý. Điều này có nghĩa là điện thoại của bạn vẫn sẽ đăng ký trên mạng của nhà mạng và, nếu bạn đã bật dữ liệu di động, nó sẽ có thể cập nhật vị trí trên bất kỳ dịch vụ theo dõi nào bạn đang sử dụng. Điều này giúp bạn và cơ quan thực thi pháp luật dễ dàng tìm thấy thiết bị bị mất.
Tuy nhiên, eSIM không phải là hoàn hảo; một người có đủ kiến thức chuyên môn kỹ thuật vẫn có thể can thiệp và vô hiệu hóa chúng. Mặc dù vậy, mức độ chuyên môn kỹ thuật cần thiết để làm điều này là khá cao và có lẽ không phải là điều mà một tên trộm smartphone thông thường hay kẻ móc túi nào cũng có được. Điều này cũng khiến điện thoại trở nên vô dụng trên thị trường đồ cũ, đồng nghĩa với việc thủ phạm không thể bán ngay sau khi chiếc điện thoại của bạn bị đánh cắp.
3. Khôi phục cài đặt gốc và “Flash” ROM mới: Phá hủy dấu vết phần mềm
Trên các thiết bị cũ không có các biện pháp bảo vệ khôi phục cài đặt gốc hiện đại, kẻ trộm có thể thực hiện khôi phục cài đặt gốc cho điện thoại hoặc cài đặt một hệ điều hành mới (flash ROM) để biến nó thành một thiết bị “như mới”. Đây không phải là một quá trình dễ dàng nhất, nhưng chắc chắn dễ hơn so với việc thay thế eSIM. Hầu hết các cửa hàng sửa chữa điện thoại đều có thể flash một ROM mới trên một chiếc điện thoại hiện có để bỏ qua tất cả các biện pháp bảo vệ đang hoạt động.
Điện thoại Android nhìn chung dễ bị ảnh hưởng bởi phương pháp này hơn so với iPhone, đặc biệt khi xét đến số lượng ROM tùy chỉnh có sẵn để tải xuống trực tuyến. Lưu ý rằng việc này yêu cầu bộ nạp khởi động (bootloader) của thiết bị phải được mở khóa, vì vậy một lần nữa, cần có một số chuyên môn kỹ thuật để thực hiện thao tác này. Tuy nhiên, với một số kẻ trộm thực hiện các sửa đổi phần cứng cho điện thoại để thay thế các bộ vi xử lý và mạch cụ thể, điều này hoàn toàn có thể xảy ra. Android cũng có tính năng Bảo vệ Khôi phục Cài đặt Gốc (Factory Reset Protection – FRP) được thiết kế để làm cho điện thoại của bạn không thể sử dụng được bằng cách khóa quy trình đặt lại trong trường hợp bị trộm. Nhưng nó không phải là hoàn hảo và có những cách để vượt qua các lớp bảo vệ này, cho phép tội phạm sử dụng điện thoại bị đánh cắp mà không cần cung cấp bất kỳ bằng chứng sở hữu nào.
4. Thay đổi số IMEI: Biến hóa “dấu vân tay” của thiết bị
Một phương pháp hiệu quả khác, mặc dù khó khăn về mặt kỹ thuật, để ngăn bạn theo dõi điện thoại là thay đổi số IMEI (International Mobile Equipment Identity). IMEI là một mã số gồm 15 chữ số duy nhất xác định điện thoại của bạn trên mạng của nhà mạng. Miễn là điện thoại của bạn có thẻ SIM đang hoạt động và kết nối với mạng, nó sẽ báo cáo số IMEI của mình và do đó có thể được truy tìm.
Hình ảnh cận cảnh số IMEI trên một chiếc điện thoại Android, cho thấy mã định danh quốc tế của thiết bị có thể bị kẻ trộm thay đổi.
Việc thay đổi số IMEI là không hợp pháp ở Anh, nhưng lại chưa có luật chống lại nó ở Mỹ. Tuy nhiên, việc này không dễ thực hiện đúng cách; làm như vậy là một trong những hành động phức tạp nhất về mặt kỹ thuật mà một tên trộm có thể thực hiện để “biến hóa” một thiết bị bị đánh cắp nhằm bán nó trên thị trường đồ cũ. Có các công cụ có sẵn trên internet có thể sửa đổi số IMEI của thiết bị, nhưng điều này thường chỉ là tạm thời và không che giấu được số gốc thực sự. Đây cũng là một phương pháp thường áp dụng cho các thiết bị Android hơn là iPhone, mặc dù điều này còn tùy thuộc vào loại chipset mà thiết bị Android của bạn sử dụng.
5. Can thiệp phần cứng: Giải pháp tận gốc từ mainboard
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, việc thay thế hoặc loại bỏ các bộ vi xử lý/linh kiện trên bo mạch chủ của điện thoại để vượt qua các biện pháp bảo vệ và mở khóa/đặt lại một thiết bị bị đánh cắp là điều hoàn toàn có thể. Tác giả đã có kinh nghiệm trực tiếp về điều này khi điều tra vụ trộm chiếc Pixel 7a của mình gần đây và tình cờ gặp một cửa hàng sửa chữa điện thoại “mờ ám” đã hứa hẹn các khả năng “sửa chữa” gần như vượt quá giới hạn pháp luật.
Rất nhiều giải pháp bảo vệ ở cấp độ nhân (kernel-level) hoặc cấp độ phần cứng hoạt động dựa trên các thành phần riêng lẻ. Vì vậy, nếu ai đó thay thế toàn bộ một mạch tích hợp trên bo mạch chủ của điện thoại, về lý thuyết, nó có thể bỏ qua các biện pháp bảo vệ đó. Phương pháp này có chi phí thực hiện đáng ngạc nhiên, và bất kỳ kỹ thuật viên sửa chữa nào làm việc với bo mạch chủ điện thoại đều có thể xác định các thành phần dễ bị tấn công với một chút nghiên cứu.
Kỹ thuật viên đang tiến hành sửa chữa một chiếc smartphone, minh họa việc can thiệp phần cứng để vô hiệu hóa bảo mật và theo dõi điện thoại.
Điểm tích cực duy nhất ở đây là các phương pháp như vậy phần lớn phụ thuộc vào khả năng của kẻ trộm hoặc mạng lưới liên kết của chúng. Đây là một thực tế phổ biến ở Ấn Độ, nơi được coi là một trong những thị trường điện thoại thông minh cạnh tranh và lớn nhất thế giới. Nhiều người tìm kiếm các dịch vụ sửa chữa giá rẻ thay vì vứt bỏ điện thoại, và các kỹ thuật viên đã tìm ra cách sửa chữa hoặc làm việc với nhiều loại bo mạch chủ điện thoại và các loại chip khác nhau. Nếu việc thay thế một con chip có thể làm cho điện thoại của bạn “sống lại”, nó cũng có thể mở khóa hoặc vô hiệu hóa khả năng theo dõi.
Kết luận
Khi các chiếc smartphone ngày càng thông minh hơn, việc theo dõi chúng khi bị mất cũng trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, kẻ trộm điện thoại cũng ngày càng tinh ranh hơn trong việc tìm cách đưa chúng ra khỏi tầm kiểm soát. Bài viết đã điểm qua 5 thủ đoạn tinh vi mà chúng có thể sử dụng, từ việc bật chế độ máy bay đơn giản đến can thiệp phần cứng phức tạp, nhằm vô hiệu hóa các tính năng theo dõi thiết bị.
Hiểu rõ những rủi ro này là bước đầu tiên để bảo vệ chiếc smartphone của bạn. Mặc dù công nghệ bảo mật ngày càng phát triển, nhưng tuyến phòng thủ tốt nhất của bạn vẫn là giải pháp đơn giản nhất: luôn cảnh giác ở nơi công cộng và tránh để điện thoại của bạn bị đánh cắp ngay từ đầu. Mất điện thoại là một tình huống gây bực bội và thường tốn kém, như tác giả đã học được từ kinh nghiệm cá nhân.
Hãy luôn ưu tiên các biện pháp phòng ngừa và bảo mật dữ liệu của bạn một cách tốt nhất. Nếu bạn có bất kỳ kinh nghiệm nào liên quan đến việc mất điện thoại hoặc các thủ đoạn chống trộm, đừng ngần ngại chia sẻ trong phần bình luận bên dưới. Bạn cũng có thể tìm đọc thêm các bài viết của diemhencongnghe.com về mẹo bảo mật smartphone để giữ cho thiết bị của mình luôn an toàn!
