Trong kỷ nguyên số, việc chụp ảnh màn hình (screenshot) đã trở thành một thói quen gần như vô thức của nhiều người dùng điện thoại thông minh. Từ việc lưu lại một thông tin quan trọng, khoảnh khắc đáng nhớ đến bằng chứng cho một cuộc trò chuyện, ảnh chụp màn hình dường như là giải pháp tiện lợi nhất. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng, đằng sau sự tiện lợi ấy là những rủi ro bảo mật thông tin cá nhân tiềm ẩn, biến bộ sưu tập ảnh của bạn thành một “kho vàng” cho những kẻ có ý đồ xấu. Những tưởng chỉ là dữ liệu tạm thời, nhưng đa số chúng ta hiếm khi xóa chúng đi, khiến các thông tin nhạy cảm có nguy cơ bị lộ lọt. Một kẻ tấn công mạng, một tên trộm danh tính, hay thậm chí một người bạn tò mò cũng có thể khai thác những thông tin này. Hãy dành vài phút để rà soát thư viện ảnh của bạn ngay hôm nay, sao lưu những gì cần thiết và xóa bỏ ngay lập tức những ảnh chụp màn hình nguy hiểm sau đây.
1. Số Dư Tài Khoản Ngân Hàng và Giao Dịch Tài Chính
Việc chụp nhanh màn hình hiển thị số dư tài khoản ngân hàng hoặc các giao dịch gần đây có vẻ vô hại, có thể bạn muốn theo dõi tiến độ tiết kiệm hay xác nhận một khoản chuyển khoản. Nhưng những con số tưởng chừng ngây thơ này lại có thể cực kỳ nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu.
Người dùng kiểm tra số dư và giao dịch tài khoản ngân hàng trên ứng dụng di động, minh họa rủi ro bảo mật thông tin tài chính cá nhân.
Ảnh chụp màn hình ngân hàng thường chứa nhiều hơn chỉ số dư của bạn. Bạn có thể vô tình chụp cả một phần số tài khoản, các giao dịch gần đây, hay thậm chí là logo ngân hàng và giao diện ứng dụng. Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công mạng, kẻ xấu có thể dựa vào đó để xác định ngân hàng bạn sử dụng, số tiền bạn có và cách bạn chi tiêu. Với loại thông tin này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) vô cùng thuyết phục, mạo danh ngân hàng của bạn, hoặc sử dụng chúng như một phần của kế hoạch đánh cắp danh tính quy mô lớn.
Thay vì lưu trữ những ảnh chụp màn hình này trong thư viện ảnh, hãy tận dụng các công cụ tích hợp sẵn của ngân hàng để xuất sao kê hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Nếu thực sự cần chụp màn hình, hãy cắt bỏ các thông tin cá nhân và di chuyển ảnh đó vào một thư mục bảo mật được mã hóa. Tốt hơn hết, hãy xóa chúng ngay sau khi bạn đã sử dụng xong.
2. Mật Khẩu và Thông Tin Đăng Nhập Quan Trọng
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và chụp ảnh màn hình mật khẩu để tiện ghi nhớ. Hoặc bạn đã chụp ảnh kho mật khẩu của trình quản lý mật khẩu như một tham chiếu nhanh. Hoặc thậm chí, bạn chụp mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển đổi thiết bị.
Trình quản lý mật khẩu như 1Password, minh họa việc tạo và lưu trữ mật khẩu an toàn, thay thế cho việc chụp màn hình.
Dù lý do là gì, việc lưu trữ mật khẩu hoặc thông tin đăng nhập trong thư viện ảnh là một sai lầm nghiêm trọng. Khác với một trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp có mã hóa mạnh mẽ, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa và nhiều ứng dụng có thể đã có quyền truy cập vào đó. Chỉ cần một lỗ hổng bảo mật của ứng dụng, một sự cố rò rỉ dữ liệu đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào điện thoại chưa khóa, nhiều tài khoản của bạn có thể bị xâm phạm.
3. Giấy Tờ Tùy Thân, Hộ Chiếu và Tài Liệu Du Lịch
Nếu bạn đã từng đi du lịch và muốn có bản sao dự phòng của hộ chiếu, thị thực hoặc bằng lái xe, bạn có thể đã chụp ảnh màn hình để tiện lợi. Mặc dù điều đó dễ hiểu, nhưng lại không hề an toàn.
Hình ảnh hộ chiếu và thẻ lên máy bay, minh họa thông tin định danh và du lịch nhạy cảm cần được bảo mật.
Các tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân cực kỳ nhạy cảm: họ tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu và đôi khi cả chữ ký hoặc ảnh của bạn. Nếu tin tặc truy cập được vào thư viện ảnh của bạn, chúng sẽ có được một hồ sơ danh tính đầy đủ, chứ không chỉ đơn thuần là đánh cắp một bức ảnh. Điều đáng chú ý là các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như thẻ lên máy bay (boarding pass) thường chứa mã QR hoặc mã vạch có thể được quét để tiết lộ chi tiết đặt chỗ, số thẻ khách hàng thân thiết và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn.
Bạn nên lưu trữ những loại hình ảnh này trong một ví điện tử (digital wallet) có mã hóa hoặc một thư mục bảo mật yêu cầu mật khẩu hoặc dấu vân tay để truy cập. Và hãy luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi hoặc khi tài liệu không còn cần thiết.
4. Cuộc Trò Chuyện Riêng Tư và Tin Nhắn Nhạy Cảm
Lưu lại ảnh chụp màn hình các tin nhắn văn bản, tin nhắn trực tiếp (DM) hoặc email có thể trở thành bản năng thứ hai, nhưng vấn đề là chúng thường đi kèm với nhiều thông tin riêng tư khác. Bạn có thể vô tình chụp cả số điện thoại, tên người dùng hoặc địa chỉ email của ai đó mà không hề nhận ra. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào những lãnh địa riêng tư, như những câu chuyện cá nhân, những câu đùa nội bộ, hay các vấn đề công việc lẽ ra không bao giờ nên rời khỏi bong bóng trò chuyện.
Bây giờ, hãy tưởng tượng ai đó tình cờ lướt qua thư viện ảnh của bạn, hoặc tệ hơn, đám mây của bạn bị xâm phạm và những đoạn trao đổi riêng tư đó bị lộ. Chắc chắn bạn sẽ đồng ý rằng điều đó không hề lý tưởng. Bạn cũng nên biết rằng ảnh chụp màn hình rất dễ bị lấy ra khỏi ngữ cảnh, bị hiểu sai, hoặc bị sử dụng cho các kế hoạch tống tiền hoặc lừa đảo (phishing) nhắm vào bạn hoặc người mà bạn đang trò chuyện cùng.
Nếu bạn thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy sao chép và dán phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú bảo mật hoặc cắt bỏ các thông tin định danh và di chuyển nó đến một nơi an toàn hơn.
5. Hồ Sơ Y Tế và Kết Quả Xét Nghiệm
Thông tin sức khỏe là dữ liệu cực kỳ cá nhân và không nên được xem nhẹ, đặc biệt khi nó dưới dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm, hoặc thậm chí một hóa đơn bệnh viện, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều điều. Nó có thể bị vũ khí hóa theo những cách bạn không ngờ tới.
Ngoài những lo ngại về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể phơi bày tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, có khả năng tạo lợi thế cho tội phạm mạng. Nếu bị chia sẻ, điều này có thể khiến bạn gặp rủi ro bị lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử, hoặc đơn giản là gây bối rối.
Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe của mình khi đang di chuyển, an toàn hơn là sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nơi có thể có các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư được tích hợp sẵn.
6. Xác Nhận Mua Hàng, Vé Điện Tử và Mã QR/Barcode
Ảnh chụp màn hình các xác nhận đặt hàng, vé sự kiện, hoặc biên lai mua hàng thường chứa đầy đủ chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trong vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó truy cập được vào hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước bạn. Họ thậm chí có thể bán lại ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Ảnh chụp màn hình xác nhận đơn hàng của Tesla Cybertruck, minh họa thông tin chi tiết mua sắm cần được bảo mật.
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, việc in một bản cứng và cất trong túi hoặc ví thường là lựa chọn thông minh hơn, đặc biệt nếu bạn đến nơi có sóng di động không ổn định. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), nơi chúng được bảo vệ bởi màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị.
Đối với biên lai mua sắm trực tuyến hoặc xác nhận, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính bạn với một dòng chủ đề tùy chỉnh dễ nhận biết và sau đó cất chúng vào một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ dàng tìm thấy khi bạn cần và không nằm phơi bày trong thư viện ảnh để bất kỳ ứng dụng tò mò nào cũng có thể xem trộm.
7. Tài Liệu Công Việc và Thông Tin Nội Bộ
Ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả nội dung tưởng chừng nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập hoặc các sáng kiến chưa được công bố, điều này có thể vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu.
Điện thoại hiển thị thư viện ảnh với nhiều ảnh chụp màn hình, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xóa chúng để bảo mật dữ liệu.
Điều này không chỉ có thể khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng, mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, sự vi phạm có thể mở rộng ra ngoài dữ liệu cá nhân của bạn.
Ảnh chụp màn hình mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm bảo vệ dữ liệu. Nếu bạn không muốn thứ gì đó được hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, có lẽ nó không nên nằm trong thư viện ảnh của bạn. Hãy đặt lịch nhắc nhở hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng các phương pháp lưu trữ an toàn, được mã hóa cho bất kỳ thông tin nào dù chỉ hơi nhạy cảm. Để tìm hiểu thêm về cách bảo vệ dữ liệu cá nhân và tăng cường an ninh mạng cho thiết bị của bạn, hãy tiếp tục khám phá các bài viết chuyên sâu khác của Diemhencongnghe.com.
